Pakiet Wątroba – podstawowy

Pierwsze objawy niewydolności wątroby: osłabienie, utrata odporności i dolegliwości ze strony układu pokarmowego; bóle brzucha, zwłaszcza po prawej stronie; nudności, wymioty, biegunka; nagła zmiana masy ciała; ciemny mocz, odbarwione (jasne) stolce.

AlAT – minotransferaza alaninowa, jest enzymem wspomagającym działanie komórek organizmu i występuje w wątrobie, mięśniach sercowym i szkieletowym oraz nerkach. Norma AlAT to 5 do 40 U/I  (85–680 nmol/l). Stan podwyższony może wskazywać na dysfunkcje wątroby, w tym toksyczne uszkodzenie wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, niewydolność krążenia, a także niedobory tlenu w tkankach. Przy wartościach od 200 do 400 U/I istnieje podejrzenie marskości wątroby, cholestazy wątrobowej lub zawału serca. W przypadku 40 do 200 U/I podejrzewać można m.in. zapalenie trzustki.

AspAT – choroby i uszkodzenia wątroby diagnozuje też AspAT. Aminotransferaza alaninowa to enzym występującym oprócz wątroby także w mięśniu sercowym, nerkach, krwinkach czerwonych i mięśniach szkieletowych. Pomaga w ocenie syntezy białek, kontroluje obciążenie wątroby lekami antykoncepcyjnymi i wykrywa zmiany, wynikające z zastoju żółci. Uwaga, wyniki AspAT mogą zafałszować: ciężka praca fizyczna, tłuste posiłki, kawa, czekolada, alkohol, przyjmowane leki, w tym salicylany. Norma AspAT to 5-40 IU/L. Podczas interpretacji wyniku duże znaczenie ma stopień przekroczenia górnej granicy normy. Norma przekroczona minimum dziesięciokrotnie odpowiada za ciężkie uszkodzenie wątroby (na skutek np. ostrej fazy wirusowego zapalenia wątroby, przez leki np. paracetamol, w wyniku autoimmunologicznego zapalenia wątroby, poważnych zaburzeń, jak zakrzepica żył wątrobowych, czy w chorobie Wilsona) i rozpadowi niektórych guzów nowotworowych.

GGTP – enzym gamma-glutamylotranspeptydaza. To m.in. składnik mechanizmu obrony antyoksydacyjnej w organizmie. Jego zwiększone stężenie może oznaczać objawy kamicy pęcherzyka żółciowego i chorób wątroby, a także wskazywać na zespół czynników prowadzących do zaburzeń w czynnościach wydzielniczych wątroby – cholestazę. GGTP występuję nerkach, wątrobie, mózgu, trzustce, komórkach nabłonka dróg żółciowych, jelitach i gruczole krokowym, najczęściej jelitach i nerkach. Badanie GGTP jest jednym z najczulszych testów wątrobowych. Gamma-glutamylotranspeptydaza nie jest typowym markerem do różnicowania uszkodzeń wątroby. Dlatego trzeba wykonywać również oznaczanie poziomu aminotransferaz oraz fosfatazy alkalicznej. Różne źródła podają różne normy GGTP: 10-66 IU/l u kobiet i 18-100 IU/l u mężczyzn, 35 IU/l u kobiet i 40 IU/l u mężczyzn lub odpowiednio 38 i 43 IU/l. Podwyższone GGTP może oznaczać szereg groźnych chorób: zapalenie wątroby, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, zapalenie trzustki, nowotwór czy mononukleozę zakaźną.

ALP – fosfataza zasadowa jest enzymem, który można znaleźć w błonach wielu komórek, szczególnie w komórkach kościotwórczych – osteoblastach. Enzym ten jest wydalany do żółci. Jego poziom rośnie w przypadku utrudnienia odpływu żółci z wątroby do jelit. W przypadku badania wątroby norma fosfatazy zasadowej we frakcji wątrobowej to 10-20% całkowitej aktywności enzymu. Na choroby wątroby: zapalenie wątroby, niedrożność dróg żółciowych, kamicę żółciową, marskość wątroby, rak wątroby, przerzuty nowotworowe do wątroby wskazuje podwyższony wynik ALP.

Bilirubina całkowita – jej pomiar we krwi jest przydatny w rozpoznawaniu, różnicowaniu  i kontroli przebiegu chorób wątroby, dróg żółciowych i zespołów hemolitycznych.  Bilirubina należy do barwników żółciowych. Stanowi produkt rozpadu hemu,  głównie z hemoglobiny pochodzącej z niszczonych erytrocytów. Powstaje w komórkach układu siateczkowo-śródbłonkowego (wątroby, śledziony i szpiku), równocześnie z uwolnieniem z hemoglobiny żelaza. Bilirubina jest słabo rozpuszczalna w wodzie.  Wydzielona do krwi jako bilirubina wolna może krążyć  tylko dzięki  nietrwałemu połączeniu z albuminą. Bilirubina wolna nie przenika  do moczu, może natomiast przekraczać łożysko i barierę krew-mózg. Po wychwycie z krwi przez komórki wątroby i odszczepieniu albuminy,  bilirubina ulega estryfikacji przez kwas glukuronowy. Powstałe pochodne,  rozpuszczalne w wodzie, noszą nazwę bilirubiny związanej. Z komórek wątroby bilirubina związane ulega sekrecji głównie do kanalików żółciowych. Pule bilirubiny wolnej i związanej składają się na pulę bilirubiny całkowitej.  Podwyższony poziom bilirubiny, nazywany jest hiperbilirubinemią i może być objawem  chorób o różnej etiologii. W fizjologicznych warunkach stosunek bilirubiny wolnej do związanej wynosi 2:1. Wzrost stężenia bilirubiny całkowitej w surowicy jest laboratoryjną manifestacją obserwowanej klinicznie żółtaczki o różnym nasileniu i różnej etiologii. Stężenie bilirubiny wolnej  wzrasta w przypadkach będących wynikiem nasilonej hemolizy wewnątrznaczyniowej (niedokrwistości hemolityczne), cholestazy, a także w zaburzeniach procesu estryfikacji.  Stężenie bilirubiny związanej  zwiększa się w przypadku wirusowego lub toksycznego uszkodzenia wątroby oraz cholestazy  wewnątrz  i zewnątrzwątrobowej różnego pochodzenia.

Za normę bilirubiny całkowitej uznaje się 0,3–1,2 mg/dl. Możliwymi przyczynami wyższego stężenia jest marskość wątroby; wirusowe zapalenie wątroby; nowotwór wątroby; zespół Budda i Chiariego; toksyczne uszkodzenie miąższu; hiperbilirubinemie wrodzone, choroba Gilberta; zespół Criglera-Najjara; choroby dróg żółciowych: zapalenie dróg żółciowych; kamica przewodowa; zapalenie dróg żółciowych; nowotwór dróg żółciowych. Innymi przyczynami za wysokiego mogą być m.in. hemoliza wewnątrznaczyniowa, żółtaczka ciężarnych i noworodków.

Uwaga, pamiętajmy, żeby do badania zgłosić się rano (w godz. 7-10), na czczo – dwanaście godzin od ostatniego posiłku. Nie można też pić alkoholu (przynajmniej dobę). Zaleca się przed pobraniem próbki wypić wodę i unikać wysiłku fizycznego.

Wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.