CRP – to białko C-reaktywne, inaczej nazywane białkiem ostrej fazy, co oznacza, że pojawia się we krwi, kiedy w organizmie dochodzi do stanu zapalnego. CRP są markerem zapaleń bezobjawowych – wytwarzają je tzw. cytokiny zapalne w wątrobie, komórkach tłuszczowych i ścianach naczyń tętniczych. Badanie na białka C-reaktywne wykonuje się, kiedy wzrasta ryzyko infekcji bakteryjnej, a także u noworodków z objawami infekcji i innych pacjentów z objawami posocznicy, zapalenia stawów czy tocznia. CRP jest badaniem z krwi, zazwyczaj pobieranej z żyły łokciowej.
Morfologia – badanie uniwersalne, jedno z najczęściej wykonywanych z krwi. Pozwala ono również na rozpoznanie niedokrwistości, na które wskazują m.in. stężenie hemoglobiny, wielkość hematokrytu i zmienność kształtu i wielkości erytrocytów (ostatnie z zaburzeń łączy się z niedoborami żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12). Obraz krwi jest jednym z kluczowych, podstawowych badań. Pozwala na wstępne rozpoznanie anemii i deficytu żelaza, a także na ocenę krzepnięcia krwi. Ilość białych krwinek wskazuje na istnienie ewentualnych stanów zapalnych, zakażeń, chorób pasożytniczych, nowotworów czy chorób autoimmunologicznych. Analiza białych krwinek wsparta wynikami stężenia glukozy jest głównym kryterium rozpoznawania cukrzycy. Łącznie Vitalabo bada 27 parametrów z morfologii.
Badanie ogólne moczu – zaleca się wykonywać przynajmniej raz w roku. Może ono potwierdzić podejrzenie zakażenia układu moczowego, monitorować leczenie wybranych chorób nerek, układu moczowego czy wątroby. Niepożądane są w moczu szczególnie:
* bilirubina, może wskazywać na przerzuty nowotworów, marskość lub wirusowe zapalenie wątroby;
* białko – w tym wypadku trzeba poszerzyć badania diagnostyczne;
* glukoza, podejrzenie cukrzycy;
* osad – to niedobrze, jeśli zawiera bakterie lub wałeczki szkliste, komórkowe lub ziarniste. Nic złego nie dzieje się, jeśli zawiera pojedyncze leukocyty, erytrocyty, nabłonki i niewielką ilość związków mineralnych.
Lipidogram – ilościowa ocena frakcji cholesterolu i trójglicerydów. Szczególnie przydaje się ona w ocenie ryzyka miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych oraz dyslipidemii. Profil lipidowy jest obrazem stanu gospodarki tłuszczowej organizmu, m.in. metabolizmu lipoprotein i cholesterolu. Na badanie składa się pomiar całkowitego cholesterolu (CHOL), frakcji lipoprotein HDL (lipoproteiny o wysokiej gęstości), LDL (lipoproteiny o niskiej gęstości), a także stężenie trójglicerydów.
Glukoza – badanie jej poziomu we krwi to jedno z najczęstszych badań laboratoryjnych. Może ono wykryć lub wykluczyć cukrzycę typu I lub II. Zbyt duży poziom cukru we krwi oznacza cukrzycę. Zbyt niski to rzadka przypadłość, wymagająca rozszerzonej diagnostyki. Może on oznaczać np. obecność guza insulinowego na trzustce, wydzielającego dodatkowe porcje insuliny.
TSH – monitoruje stan tarczycy i jest to najczulsze badanie wykrywające zaburzenia – także bezobjawowe – jej działania. Tyreotropina to hormon umożliwiający monitorowanie i ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy. Przy nadmiarze hormonów tarczycowych we krwi stężenie TSH maleje, przy niedoborze wzrasta. Ze względu na zmienność dobową wydzielania tyreotropiny badanie powinno być wykonywane rano lub o określonej porze w przypadku badań powtarzanych.
Witamina D3 – szacuje się, że na jej niedobór może cierpieć nawet 80 procent Polaków. Trudno ją pozyskać, ponieważ głównym jej źródłem są promienie słoneczne, a sezon na D3 jest w naszym kraju wyjątkowo krótki. Witamina D3 jest tłuszczem steroidowym organicznych związków chemicznych, prohormonem, który dopiero po modyfikacji staje się hormonem. D3 reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, wpływając na wchłanianie się tych minerałów w jelitach, a także uwalniania ich z kości. Ponadto reguluje proces tworzenia się kości, stymulując komórki kościotwórcze i hamując rozwój komórek kościogubnych. Kolejnymi funkcjami witaminy D3 są: wpływ na układ odpornościowy, rozwój mózgu i całego układu nerwowego, regulacja ciśnienia tętniczego, funkcji trzustki i wydzielania insuliny, utrzymanie właściwej siły i masy mięśni, łagodzenie stanów zapalnych skóry i kontrolowanie ok. 200 genów. Najczęstszymi dolegliwościami, które skłaniają do badania należą m.in.: zaburzenia kostne i obniżona masa kości, krzywica u dzieci, osteoporoza lub osteomalacja, przewlekłe choroby nerek, chłoniaki, przewlekła choroba ziarniniakowa, pierwotna nadczynność przytarczyc, przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych i leków HAART.
Uwaga, pamiętajmy, żeby do badania zgłosić się rano (w godz. 7-10), na czczo – dwanaście godzin od ostatniego posiłku. Nie można też pić alkoholu (przynajmniej dobę). Zaleca się przed pobraniem próbki wypić wodę i unikać wysiłku fizycznego. Jeśli chodzi o mocz, to badanie powinno być wykonywane w porannej próbce. Na liście zaleceń jest stosowanie umiarkowanej diety, przyjmowanie normalnej ilości płynów, unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego (może pojawić się większe stężenie białka i ciał ketonowych), powstrzymywanie od stosunków płciowych na dobę przed ekspertyzą, dokładne umycie okolicy ujścia cewki moczowej tylko ciepłą wodą. Badanie moczu, w przypadku pań, nie powinno być przeprowadzane od dwóch dni poprzedzających menstruację, w trakcie, aż do dwóch dni po jej zakończeniu. Pojawienie się dużej ilości krwinek czerwonych i nabłonków może wpłynąć na wiarygodność badań. Mocz do analizy pobieramy do czystego pojemnika jednorazowego, zakupionego w aptece (koszt jest naprawdę niewielki), po przebudzeniu, ze środkowego strumienia. Pojemnik opisujemy imieniem i nazwiskiem oraz datą urodzenia.
Wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.
