Pakiet Serce i Nadciśnienie

AspAT – aminotransferaza asparaginianowa to enzym wewnątrzkomórkowy, znajdujący się w trzustce, mózgu, nerkach i komórkach wątroby. Najmniejsze stężenie AspAT występuje u osób zdrowych. Enzym uwalniany jest do krwi w stanach uszkodzenia mięśni lub wątroby. Jego stężenie wzrasta np. w ciągu 4 do 6 godzin po zawale serca i utrzymuje się na wysokim poziomie do trzech dni po nim. Kiedyś aminotransferaza asparaginianowa uznawana była jako podstawowe narzędzie do rozpoznania zawału mięśnia sercowego. Warto dodać, że jej wysokie stężenie może oznaczać również stan po intensywnym masażu serca i być konsekwencją zabiegów kardiochirurgicznych.

CPK – kinaza kreatynowa. Enzym ten zawierają mięśnie sercowe, mózg i mięśnie prążkowane. Zwiększony jego poziom alarmuje o uszkodzeniach i zapaleniach, ma też związek z intensywną aktywnością fizyczną. W tym ostatnim wypadku odchylenia z reguły wracają do normy. Naturalna jest także wysoka aktywność kinazy kreatynowej u osób z dużą masą mięśniową.

BNP – peptyd natriuretyczny typu B. To neurohormon, który odpowiada za normowanie ciśnienia krwi i objętości krwi krążącej. Badanie stężenia BNP z próbki krwi wykonuje się w diagnostyce niewydolności serca. Oznacza się je w przypadku: diagnostyki ostrej niewydolności serca, diagnostyki zaburzeń funkcji rozkurczowej, wykrywania bezobjawowej dysfunkcji skurczowej, określenia stopnia zaawansowania choroby i rokowania niewydolności serca, a także jej monitorowania i leczenia. Badanie stężenia peptydu natriuretycznego typu B wykonuje się ponadto podczas oceny dysfunkcji skurczowej lewej komory po przebytym zawale mięśnia sercowego i w diagnostyce duszności.

Homocysteina – jest aminokwasem, występującym we krwi, kiedy spożywamy pokarmy z zawartością białka. Homocysteina w nadmiarze może poważnie uszkodzić naczynia krwionośne i wywoływać miażdżycę oraz problemy zakrzepowe. Zazwyczaj towarzyszy też zawałowi mięśnia sercowego. Jej wysokie stężenie jest jednym z największych wrogów serca i naczyń krwionośnych, tracących pod jej wpływem elastyczność. Na podwyższony poziom homocysteiny w osoczu krwi, czyli hiperhomocysteinemię wpływa mutacja genu MTHFR, który w normalnych warunkach odpowiada za prawidłowe stężenie aminokwasu. Uszkodzenie genu MTHFR doprowadza do stanu, kiedy źle wchłaniany jest kwas foliowy, przez co homocysteina nie może przekształcić się w metioninę. Stężenie homocysteiny można obniżyć przez odpowiednie dawki kwasu foliowego oraz witamin B6 i B12. Zbyt wysokie dawki kwasu foliowego mogą nam jednak zaszkodzić.

Czas protrombinowy (PT) INR – to podstawowy wskaźnik oceniający czas krzepnięcia krwi. Za krzepnięcie krwi odpowiadają białka, od których zależy aktywacja i stabilizacja kolejnych etapów tego procesu. Na PT wpływają też inhibitory krzepnięcia, czyli heparyna oraz antykoagulanty. Czas protrombinowy ustala się pobierając krew pacjenta i sprawdzając, jak działają czynniki krzepnięcia tworzące tzw. zespół protrombiny. Wynik pomiaru PT można przedstawić m.in. zakresem INR (innymi sposobami jest przedstawienie go w sekundach czy procentowym wskaźnikiem Quicka) INR jest międzynarodowym współczynnik znormalizowanym. PT i INR są ponadto wskaźnikami pozwalającymi na ocenę działania preparatów przeciwkrzepliwych, mogących hamować witaminę K i wydłużać czas protrombinowy. Badanie czasu protrombinowego wykonujemy m.in. w przypadkach: leczenia antykoagulantami, podejrzenia zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego, niedoboru oraz zaburzeń metabolizmu witaminy K, uszkodzenia wątroby, oceny przed zabiegami operacyjnymi i po nich, a także po złamaniu kończyny dolnej lub miednicy, u osób otyłych z żylakami kończyn dolnych, diagnostyki wrodzonych i nabytych skaz krwotocznych, a także stanach klinicznych przebiegające z nadkrzepliwością i zakrzepicą oraz monitorowanie pacjentów po zabiegach kardiochirurgicznych i z migotaniem przedsionków.

Uwaga, w przypadku badania krwi zaleca się jej pobranie rano, na czczo, po około 12-godzinnym nieprzyjmowaniu pokarmów. Przed badaniem powinno się wypić wypić niewielką ilość wody. Dzień przed nim nie należy pić alkoholu i podejmować nadmiernego wysiłku fizycznego. Do rutynowych badań oddajemy mocz poranny, z tzw. środkowej porcji. Pierwszą porcję moczu oddajemy do toalety, a kolejną do uprzednio przygotowanego pojemnika – probówki. Badania moczu wykonuje się również w tzw. zbiórce dobowej. Niektóre wymagają dodania do zbiorki odpowiedniego stabilizatora i należy to zawsze ustalić z lekarzem lub z diagnostą w laboratorium. Mocz należy dostarczyć w ilości określonej przez laboratorium (min. 10 ml). Do badań mikrobiologicznych i mykologicznych należy użyć pojemniczków jałowych i dostarczyć materiał do laboratorium  w około godzinę od pobrania.

Jak czytać wyniki badań?

AspAT. Prawidłowy wynik dla aminotransferazy asparaginianowej powinien mieścić się w granicach 5-40 IU/L. Jeśli norma zostanie przekroczona co najmniej dziesięciokrotnie, oznacza to m.in. ciężkie uszkodzenie wątroby, zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, stan po intensywnym masażu serca czy zmiażdżenie mięśni szkieletowych. Należy pamiętać, że statyny, aspiryna, barbiturany i niektóre zioła mogą także niepożądanie podwyższać AspAT.

CPK. Stężenie kinazy kreatynowej zależy od płci. Normą dla kobiet jest 24-170 IU/L, a dla mężczyzn 24-195 IU/L. Podwyższony poziom CPK może wskazywać m.in. na: zapalenie mięśni,

zanik mięśni (dystrofię), natężony wysiłek fizyczny, przyjmowanie preparatów np. statyny, neuroleptyków, zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, zespół zmiażdżenia mięśni, stan po zabiegach chirurgicznych i radioterapii, zator płuc czy niedoczynność tarczycy. Obniżony poziom CPK w organizmie sugeruje alkoholowe uszkodzenie wątroby lub RZS.

BNP. Normą stężenia peptydu natriuretycznego typu B we krwi jest 0,5-30pg/ml (0,15-8,7pmol/l).

Przy rozpoznaniu niewydolności serca stężenie wynosi około 100pg/ml. Ponadto wzrost poziomu BNP może świadczyć m.in. o: zawale serca, przeroście lewej komory, nadciśnieniu tętniczym, zatorowości płucnej, nadczynności tarczycy, marskości wątroby, niewydolności nerek czy zespole Cushinga. Może on występować także u osób w wieku podeszłym, kobiet i osób z niską masą ciała. Z kolei obniżone stężenie peptydu obserwuje się u pacjentów otyłych.

Homocysteina. Normą we krwi jest 5 – 14 mol/l, choć przy górnych wartościach normy (ok. 11 – 13 mol/l) może również dojść do uszkodzenia tkanek. Wysokie stężenie homocysteiny we krwi zwiększa prawdopodobieństwo zawału serca, obniża też przeżywalność po zawale. Ponadto może oznaczać: nadużywanie tytoniu i kofeiny, stan po przyjmowaniu leków, np. metotreksat. fenytoiny, karbamazepiny, fenofibratu, antykoncepcji hormonalnej z estrogenami, niedobór witamin B6 i B12 oraz kwasu foliowego, osobnicze czynniki genetyczne, a także choroby: niedokrwistość Addisona-Biermera, białaczkę limfoblastyczną, nowotwór jajnika, zaburzenia tarczycy, łuszczycę, nowotwór sutka, zaburzenia nerek oraz cukrzycę typu 1 i 2.

Czas protrombinowy. Norma dla tego badania wynosi od 10,8 do 16, 2 sekundy. Jeśli czas protrombinowy jest za niski oznaczać to może zakrzepicę lub trombofilię, czyli nadkrzepliwość. Za niski czas protrombinowy odpowiadać również nadmiar białka uczestniczącego w procesie krzepnięcia – prokonwertyny. Za wysoki czas protrombinowy może oznaczać przewlekłą chorobę miąższu wątroby (AZW), prowadzącą do marskości, a także: niedobory osoczowe, witaminy K,

fibrynogenu oraz choroby: mocznicę, białaczkę i anemię złośliwą.

Czas protrombinowy badany jest razem ze wskaźnikiem protrombinowym oraz międzynarodowym współczynnikiem czasu protrombinowego INR. W przypadku tego pierwszego norma to 80 do 120 procent. Norma INR zależy od przyjmowania leki przeciwkrzepliwych. Dla pacjentów zażywających te leki norma to 2-3, a dla osób, które tych specyfików nie przyjmują 0,9 do 1,3.

Wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.