Pakiet płodności dla kobiet zawiera badania uzupełniające diagnozę dotyczącą płodności kobiety starającej się bezskutecznie o ciążę przez okres 12 miesięcy. Wyniki badań są niezbędnym elementem pozwalającym określić przyczynę niepłodności. Zaleca się je wykonać w 2-5 dniu cyklu miesięcznego.
| PROFLAB: 2326, ELAB: 027
FSH – (folitropina) to hormon dojrzewania pęcherzyków, którego oznaczanie stosowane jest w diagnostyce niepłodności i impotencji oraz zaburzeń miesiączkowania i dojrzewania. Hormon jest gonadotropiną syntetyzowaną przez komórki beta gruczołowej części przysadki mózgowej, odpowiedzialną za rozwój i podtrzymanie funkcji tkanek gonadalnych, produkujących i uwalniających hormony steroidowe.
LH – lutropina jest hormonem istotnym dla obu płci: u kobiet stymuluje syntezę estrogenów, dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego oraz owulację w jajnikach. Głównymi wskazaniami do oznaczenia LH we krwi są objawy zaburzenia funkcjonowania układu rozrodczego m.in. występowanie nieregularnych miesiączek, problemy z zajściem w ciążę oraz podejrzenie zaburzeń przysadki mózgowej lub podwzgórza. Oznaczenie LH wykonuje się w surowicy krwi. U kobiet w wieku rozrodczym poziom LH podlega zmianom w trakcie cyklu miesięcznego, dlatego krew do badań powinna być pobrana w odpowiednim momencie. Najwyższe stężenie hormonu występuje w trakcie owulacji, co sprawia, że LH to doskonały parametr do określenia dnia jej występowania. W celu monitorowania jajeczkowania LH oznacza się w środkowej fazie cyklu (ok. 12-14 dnia).
W rutynowej diagnostyce związanej z określeniem prawidłowości funkcjonowania układu rozrodczego, kobiety na badanie powinny zgłaszać się w pierwszej połowie cyklu (2-5 dni od wystąpienia krwawienia). Wówczas uzyskanie podwyższonego wyniku może świadczyć o niewydolności jajników (zespole klimakterycznym, przedwczesnym wygasaniu jajników), zespole policystycznych jajników, a także obecności gruczolaka przysadki. Stężenie LH wzrasta również podczas wygasania czynności jajników u kobiet w okresie menopauzy.
Obniżone wyniki LH mogą wynikać z niewydolności podwzgórza lub przysadki mózgowej, spowodowanej np. operacjami, urazem głowy, przerzutami nowotworowymi, gruczolakiem, sarkoidozą, zespołem Kallmana, a także w przebiegu anoreksji oraz bulimii. W takich przypadkach zwykle diagnozuje się wtórną niewydolność jajników. Niskie stężenie LH obserwuje się także podczas stosowania środków hamujących owulację, sterydów płciowych oraz przy obecności guza jajnika.
Prolaktyna – wskazaniami do wykonania oznaczenie prolaktyny (PRL) są u kobiet: brak miesiączki, cykle bezowulacyjne, mlekotok, powiększenie piersi i utrata libido. W warunkach fizjologicznych u kobiet wzrasta w drugim okresie cyklu miesięcznego, w ciąży i w okresie laktacji, a u obu płci w wyniku wysiłku fizycznego, silnego stresu,w hipoglikemii i nieznacznie z wiekiem. Wydzielanie prolaktyny podlega regulacji opartej na ujemnym sprzężeniu zwrotnym. Podstawowa rola PRL w ustroju polega na działaniu mammotropowym (zwiększanie masy gruczołu sutkowego) i laktogennym (stymulacja wydzielanie mleka w okresie poporodowym). PRL moduluje również czynność gonad i wpływa na układ immunologiczny. Niedobór PRL nie ma większego znaczenia klinicznego, ale stanowi dodatkową informację w przypadku osób z rozpoznaną chorobą przysadki. Klinicznie manifestuje się hiperprolaktynemia (nadmiar PRL), którą definiuje się jako przekroczenie górnej granicy zakresu dla ludzi zdrowych w co najmniej dwóch kolejnych oznaczeniach, lub w jednym przy pięciokrotnym przekroczeniu zakresu. Wyróżnia się dwie postacie hiperprolaktynemii: organiczną i czynnościową. Głównymi przyczynami hiperprolaktynemii organicznej są: gruczolaki przysadki wywodzące się z komórek prolaktynowych (prolaktynoma), somatotropowych oraz kortykotropowych, urazy przysadki, choroby i urazy w obrębie czaszki; przyczynami hiperprolaktynemia czynnościowej są: terapie lekowe, niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek, niewydolność kory nadnercza. Przy braku uchwytnej przyczyny stosuje się termin hiperprolaktynemii samoistnej.
Estradiol – E2 to hormon kontrolujący u kobiet rozwój narządów układu płciowego i ich budowę, np. odpowiada za kształtowanie się mniejszych bądź większych warg sromowych i za ich przebarwienia. Poziom E2 ma wpływ również na dojrzewanie komórek nabłonka pochwy, rozrost i kurczliwość błony śluzowej macicy. Od stężenia estradiolu uzależniony jest też rozwój pęcherzyków jajnikowych. Estradiol pełni też inne funkcje: ma wpływ na libido, stan emocjonalny i psychiczny kobiet, reguluje temperaturę ciała, uczestniczy w procesie twardnienia chrząstek nasadowych kości długich. Najwyższy poziom E2 u kobiet można zaobserwować około 12-14 dnia cyklu, czyli podczas owulacji.
Progesteron – to żeński hormon płciowy, który odpowiada za zagnieżdżenie zarodka w błonie śluzowej macicy i utrzymanie ciąży. Niedobory progesteronu to jedna z najczęstszych przyczyn problemów z zapłodnieniem. Stężenie progesteronu w organizmie kobiety zależne jest od fazy cyklu miesiączkowego czy też etapu ciąży.
Progesteron (łac. progesteronum) należy do jednej z dwóch grup żeńskich hormonów płciowych, czyli gestagenów. W organizmie człowieka progesteron oddziałuje na komórki posiadające receptory progesteronowe. Ich różnorodne funkcje sprawiają, że niedobór progesteronu lub wysoki progesteron mogą zaburzać podstawowe funkcje organizmu. Progesteron w większości jest wytwarzany przez komórki ciałka żółtego w fazie lutealnej oraz w pierwszych tygodniach ciąży. Na późniejszym etapie ciąży, produkcja progesteronu odbywa się przez łożysko. W połączeniu z estradiolem pobudza gruczoł mlekowy i przygotowuje go do laktacji. Produkcja progesteronu wykazuje związki z przemianami innych hormonów. Oznacza to, że w następstwie kilku reakcji może być przekształcony w testosteron lub estrogeny. Mogą z niego powstawać także inne hormony, takie jak kortyzol i aldosteron. Działanie hormonu na organizm kobiety jest zależne od fazy cyklu. Progesteron odgrywa ważną rolę w zapłodnieniu, ponieważ wpływa na śluz szyjkowy i może powodować zmniejszenie jego przepuszczalności dla plemników.
Jeśli w cyklu miesiączkowym nie dojdzie do zapłodnienia i zagnieżdżenia się zarodka, poziom progesteronu ponownie zmniejsza się i występuje tzw. luteoliza ciałka żółtego. W warunkach normalnych, gwałtowne obniżenie stężenia progesteronu powoduje kontrolowane złuszczanie się błony śluzowej macicy, czyli menstruację. W fazie folikularnej stężenia progesteronu są niskie, a jajniki produkują głównie estrogeny. Stężenie progesteronu wzrasta na początku owulacji i zapowiada uwolnienie komórki jajowej. Progesteron zmniejsza wrażliwość mięśnia macicy na substancje, które mają właściwości kurczące. W drugim i trzecim trymestrze ciąży progesteron odpowiada za relaksację macicy, neutralizuje działanie oksytocyny i obniża produkcję prostaglandyn. Działanie progesteronu odbywa się pod kontrolą innych hormonów, głównie hormonu luteinizującego, wytwarzanego przez przysadkę mózgową. Po dojściu do zapłodnienia, najważniejsze funkcje przejmuje beta-hCG.
Testosteron – pomiar testosteronu całkowitego (TT) w krwi obwodowej jest istotny dla oceny bieżącej, przebiegu przyszłego rozwoju (androgenizacji) i starzenia się ustroju. Skutki niedoborów testosteronu mogą być różne w zależności od etapu rozwoju osobniczego, w którym nastąpiło upośledzenie podaży hormonu. Wskazaniem do pomiaru testosteronu całkowitego jest: nieprawidłowa androgenizacja mężczyzn i kobiet (hiperandrogenizacja prowadząca do defeminizacji i maskulinizacji), hipogonadyzm pierwotny (gonadalny – nieprawidłowa lub niewystarczająca czynność jąder) i wtórny, podwzgórzowo – przysadkowy (hipergonadotropowy), zaburzenia płodności mężczyzn i kobiet (zespół jajników policystycznych), objawy wirylizacji i hirsutyzmu u kobiet, nowotwory jąder, nowotwory jajników i nadnerczy oraz przerost nadnerczy u kobiet, zaburzenia osi podwzgórze-przysadka-gonady. Stężenie testosteronu wykazuje wahania dobowe (z maksimum pomiędzy 4.00 a 8.00 rano), istotnie zmienia się z wiekiem oraz jest zależne od m.in. masy ciała i rodzaju wysiłku (krótkotrwały-długotrwały). U kobiet zależy również od cyklu miesięcznego. U kobiet wzrost poziomu testosteronu spowodowany jest nowotworami jajników i nadnerczy oraz przerostem nadnerczy.
DHEA-S – dehydroepiandrosteron (DHEA) i powstający w wyniku jego sulfatacji siarczan dehydroepiandrosteronu DHEA-SO4 są najważniejszymi androgenami wytwarzanymi przez nadnercza. Zmniejszenie ich wydzielania jest głównym powodem procesu starzenia się organizmu. DHEA jest hormonem steroidowym występującym w najwyższym stężeniu w surowicy człowieka, a ponad 99% wszystkich jego cząstek zawiera grupę sulfonową, występując jako DHEA-SO4. DHEA/ DHEA-SO4 jest słabo androgennym androgenem nadnerczowym, ale może być metabolizowany do silnych androgenów: androstendionu i testosteronu. Dzięki temu jest wykorzystywany w diagnostyce przyczyn i skutków nadmiernego poziomu androgenów (np. hirsutyzm). Pomiar DHEA-SO4 równocześnie z wolnym testosteronem, stanowi przesiewowe badanie u kobiet w kierunku hiperandrogenizmu, jako przyczyny wirylizacji, hirsutyzmu i alopecii (łysienie).
TSH monitoruje stan tarczycy i jest to najczulsze badanie wykrywające zaburzenia – także bezobjawowe – jej działania. Tyreotropina to hormon umożliwiający monitorowanie i ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy. Przy nadmiarze hormonów tarczycowych we krwi stężenie TSH maleje, przy niedoborze wzrasta. Ze względu na zmienność dobową wydzielania tyreotropiny badanie powinno być wykonywane rano lub o określonej porze w przypadku badań powtarzanych.
AMH – hormon anty-Mullerowskiego oznacza się w krwi żylnej. AMH (biologicznie: transformujący czynnik wzrostu beta -TGFβ) jest hormonem wytwarzanym u kobiet przez jajnik. U dziewczynek poziom AMH wzrasta w okresie pokwitania, następnie maleje w wieku rozrodczym i staje się niski lub niewykrywalny po menopauzie. W okresie rozrodczym AMH wpływa na dojrzewanie i uwalnianie komórki jajowej (jajeczkowanie), odzwierciedlając rozwój pęcherzyka jajowego. Walor diagnostyczny AMH jest tym większy, że jego poziom nie zależy od dnia cyklu miesiączkowego, ciąży, doustnej antykoncepcji i przyjmowania agonistów hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH). Znajomość poziomu AMH pozwala na ocenę aktualnej płodności badanej: liczby i potencjału dojrzewania komórek jajowych (rezerwy jajnikowej), szansy poczęcia oraz na określenie zakończenia okresu reprodukcyjnego przez szacunek momentu wejścia w menopauzę. Podwyższone stężenie AMH może być spowodowane zespołem policystycznych jajników (PCOS) i niektórymi nowotworami jajników.
Uwaga, krew do badania powinna być pobrana na czczo od 8 do 12 godzin od ostatniego posiłku. Dzień wcześniej należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz alkoholu, a także nadmiernego wysiłku fizycznego. Przed badaniem zaleca się wypicie niewielkiej ilości wody. Najlepiej, by materiał do badań został pobrany w godzinach porannych (7-10), po kwadransie odpoczynku.
Wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.
Badania powiązane lub sugerowane:
Pakiet sport umożliwia ocenę ogólnego stanu zdrowia oraz obecności minerałów i witamin, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Badania przeznaczone dla osób, które planują zwiększyć swoją aktywność fizyczną oraz tych, które już uprawiają sport, a ich organizm narażony jest na utratę żelaza, sodu i potasu. Kontrolowanie prawidłowego poziomu elektrolitów pozwoli uniknąć nadmiernego zmęczenia, osłabienia oraz anemii.
| PROFLAB: 2330, ELAB: 031