Ekspertyzy laboratoryjne ocenią funkcjonowanie głównych narządów i układu krążenia, oszacują prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia tętniczego, zawału serca lub udaru. Wykryją też dysfunkcje hormonalne, odpowiedzialne za osłabienie i złe samopoczucie, a także zmiany w gospodarce mineralnej organizmu.
Morfologia – obraz krwi jest jednym z kluczowych, podstawowych badań. Pozwala na wstępne rozpoznanie anemii i deficytu żelaza, a także na ocenę krzepnięcia krwi. Ilość białych krwinek wskazuje na istnienie ewentualnych stanów zapalnych, zakażeń, chorób pasożytniczych, nowotworów czy chorób autoimmunologicznych. Analiza białych krwinek wsparta wynikami stężenia glukozy jest głównym kryterium rozpoznawania cukrzycy.
Badanie ogólne moczu – to podstawowa ekspertyza rozpoznająca choroby nerek i dróg moczowych, a także określenia przemian metabolicznych wpływających na skład moczu. Obecność w moczu glukozy, bilirubiny, ketonów i urobilinogenu informuje o zaburzeniach metabolicznych i fizjologicznych w przypadku podejrzenia cukrzycy, chorób wątroby, niedokrwistości hemolitycznej i dysfunkcji gospodarki lipidowej. Do badania pobiera się mocz nocny, czyli pierwszą porcję ranną.
AlAT – aminotransferaza alaninowa, to enzym wspomagający funkcjonowanie komórek. Występuje w wątrobie, mięśniach sercowym i szkieletowym oraz nerkach. Normą w badaniu jest 5 do 40 U/I (85–680 nmol/l). Podwyższona może wskazywać na dysfunkcje wątroby, w tym toksyczne uszkodzenie wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, niewydolność krążenia, a także niedobory tlenu w tkankach. Przy wartościach od 200 do 400 U/I istnieje podejrzenie marskości wątroby, cholestazy wątrobowej lub zawału serca. Jeśli AlAT wynosi od 40 do 200 U/I organizm kobiety może cierpieć na niedobór karnityny, co oznacza zapalenie trzustki, jak również uszkodzenie osocza, czyli hemolizę.
AspAT – to kolejna po AlAT próba wątrobowa, diagnozująca choroby i uszkodzenia wątroby. Aminotransferaza alaninowa jest enzymem występującym oprócz wątroby także w mięśniu sercowym, nerkach, krwinkach czerwonych i mięśniach szkieletowych. Oprócz dolegliwości wątroby AspAT pomaga także w ocenie syntezy białek, kontroluje obciążenie wątroby lekami antykoncepcyjnymi i wykrywa zmiany, wynikające z zastoju żółci. Warto wiedzieć, że wyniki AspAT mogą zafałszować: ciężka praca fizyczna, tłuste posiłki, kawa, czekolada, alkohol, przyjmowane leki, w tym salicylany.
Lipidogram – (CHOL, HDL, LDL, TG) ocenia gospodarkę tłuszczową organizmu, ryzyko miażdżycy, chorób serca, naczyń krwionośnych, nadciśnienia. Na badanie składają się: pomiar całkowitego cholesterolu (CHOL), frakcji lipoprotein HDL (o wysokiej gęstości) i LDL (o gęstości niskiej), a także stężenie trójglicerydów. Próbki do badań pobiera na się na czczo (ostatni posiłek dzień wcześniej około godz. 18).
Glukoza – to badanie wykonuje się na czczo. Ocenia ono metabolizm węglowodanów, a służy do rozpoznawania i monitorowania cukrzycy. Służy także do wykrywania zaburzeń tolerancji i metabolizmu węglowodanów, w chorobach wątroby, trzustki, akromegalii, nadczynności kory nadnerczy i podczas leczenia steroidowego.
Kreatynina – oprócz diagnostyki nerek, stężenie kreatyniny wspomaga wykrywanie chorób, które mogą wpływać na funkcje wydalnicze i filtrujące nerek, np. niewydolność serca, trzustki i marskość wątroby. Kreatynina poniżej normy (53-115 µmol/l – 0,6-1,3 mg/dl) występuje u kobiet, osób starszych, niedożywionych, z utratą masy mięśniowej i małą aktywnością ruchową. To także częste zjawisko u kobiet w ciąży, związane z tzw. hiperfiltracją kłębuszkową, jak też wegetarian i wegan oraz przy urazach i chorobach neurologicznych.
TSH – monitoruje stan tarczycy i jest to najczulsze badanie wykrywające zaburzenia – także bezobjawowe – jej działania. Tyreotropina to hormon umożliwiający monitorowanie i ocenę skuteczności leczenia niedoczynności i nadczynności tarczycy. Przy nadmiarze hormonów tarczycowych we krwi stężenie TSH maleje, przy niedoborze wzrasta. Ze względu na zmienność dobową wydzielania tyreotropiny badanie powinno być wykonywane rano lub o określonej porze w przypadku badań powtarzanych.
Uwaga, pamiętajmy, żeby do badania zgłosić się rano (w godz. 7-10), na czczo – dwanaście godzin od ostatniego posiłku. Nie można też pić alkoholu (przynajmniej dobę). Zaleca się przed pobraniem próbki wypić wodę i unikać wysiłku fizycznego. Jeśli chodzi o mocz, to badanie powinno być wykonywane w porannej próbce. Na liście zaleceń jest stosowanie umiarkowanej diety, przyjmowanie normalnej ilości płynów, unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego (może pojawić się większe stężenie białka i ciał ketonowych), powstrzymywanie od stosunków płciowych na dobę przed ekspertyzą, dokładne umycie okolicy ujścia cewki moczowej tylko ciepłą wodą. Badanie powinno być też, w przypadku pań, przeprowadzane od dwóch dni poprzedzających menstruację do dwóch dni po jej zakończeniu. Pojawienie się dużej ilości krwinek czerwonych i nabłonków może wpłynąć na wiarygodność badań. Mocz do analizy pobieramy do czystego pojemnika jednorazowego, zakupionego w aptece (koszt jest naprawdę niewielki), po przebudzeniu, ze środkowego strumienia. Pojemnik opisujemy imieniem i nazwiskiem oraz datą urodzenia.
Wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.