Morfologia – badanie uniwersalne, jedno z najczęściej wykonywanych z krwi. Pozwala ono również na rozpoznanie niedokrwistości, na które wskazują m.in. stężenie hemoglobiny, wielkość hematokrytu i zmienność kształtu i wielkości erytrocytów (ostatnie z zaburzeń łączy się z niedoborami żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12). Obraz krwi jest jednym z kluczowych, podstawowych badań. Pozwala na wstępne rozpoznanie anemii i deficytu żelaza, a także na ocenę krzepnięcia krwi. Ilość białych krwinek wskazuje na istnienie ewentualnych stanów zapalnych, zakażeń, chorób pasożytniczych, nowotworów czy chorób autoimmunologicznych. Analiza białych krwinek wsparta wynikami stężenia glukozy jest głównym kryterium rozpoznawania cukrzycy. Łącznie Vitalabo bada 27 parametrów z morfologii.
Progesteron – to jeden z żeńskich steroidowych hormonów płciowych, tworzący warunki dla ciąży i jej utrzymania. Pobudza on zmiany wydzielnicze w śluzówce macicy i pozwalający na implantację zapłodnionego jaja.
Prolaktyna – PRL to hormon białkowy wytwarzany w komórkach laktotropowych gruczołowej części przysadki. W warunkach fizjologicznych u kobiet wzrasta on w drugim okresie cyklu miesięcznego, w ciąży i w okresie laktacji oraz w wyniku wysiłku fizycznego, stresu i hipoglikemii. Podstawowym zadaniem hormonu jest zwiększanie masy gruczołu sutkowego (działanie mammotropowe) i stymulacja wydzielania mleka w okrsie poporodowym (działanie laktogenne). Prolaktyna moduluje też czynność gonad i wpływa na układ odpornościowy (immunologiczny) u pacjentek.
Estradiol – hormon steroidowy, powstający u kobiet w jajnikach z udziałem aromatazy (enzym, bez którego organizm nie wytworzy żadnego hormonu sterydowego). Estradiol produkują też: tkanka tłuszczowa, łożysko, mózg i kości. Kontroluje on rozwój narządów układu płciowego i ich budowe oraz odpowiada za kształtowanie się mniejszych i większych warg sromowych. Wpływa także na dojrzewanie i rozwój komórek nabłonka pochwy, bierze udział w rozroście błony śluzowej macicy i zwiększa jej kurczliwość. Od estradiolu zależy dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Poza układem płciowym, hormon reguluje temperaturę ciała, przyczynia się do procesu twardnienia chrząstek kości nasadowych kości długich, ma wpływ na poziom libido, stan psychiczny i emocjonalny kobiet.
LH – hormon luteinizujący należący do hormonów gonadotropowych, stymulujących narządy płciowe – gonady. W jajniku powodują wzrost i dojrzewanie komórek jajowych, a także tworzenie i rozwój niezbędnego do utrzymania ciąży ciałka żółtego oraz wydzielanie estrogenu i progesteronu. Najwyższy poziom hormonu luteinizującego obserwuje się u kobiet w połowie cyklu miesiączkowego. Badanie hormonu luteinizującego pomaga zdiagnozować: zaburzeń miesiączkowania, podejrzenia upośledzeń rozwoju narządów rozrodczych, określenia momentu owulacji, problemów rozrodczych i chorób przysadki mózgowej.
FSH – hormon folikulotropowy wytwarzany przez przysadkę mózgową, wpływający na przebieg cyklu miesiączkowego i stymulujący owulację. Badanie stężenia FSH we krwi wykonuje się w celu oceny rezerwy jajnikowej, diagnostyki zespołu policystycznych jajników oraz przyczyn zaburzeń menstruacyjnych (nieregularne miesiączki lub krwawienia międzymiesiączkowe).
Czas protrombinowy (PT) INR – to parametr odzwierciedlający funkcjonowanie zewnątrzpochodnej drogi krzepnięcia, składającej się z kaskady czynników: II, V, VII, X i fibrynogenu. Na ich funkcje wpływają niedobory lub obecność m.in. inhibitorów, przeciwciał, mutacji, doustnych antykoagulantów, heparyny. Przedłużenie czasu protrombinowego obserwuje się w chorobach miąższowych wątroby. PT jest narzędziem kontroli leczenia doustnymi antykoagulantami (acenokumarolem i warfaryną). Współczynnik INR (international normalized) wprowadzony został, żeby otrzymywać porównywalne wyniki badań wykonywanych w różnych laboratoriach.
APTT – czas częściowej tromboplastyny po aktywacji to badanie, które ocenia aktywność czynników wewnątrzpochodnej drogi aktywacji układu krzepnięcia: XII, XI, X, IX, VIII, V, II, fibrynogenu, wielkocząsteczkowego kininogenu oraz prekalikreiny. Parametr monitoruje leczenie heparyną niefrakcjonowaną, a także diagnozuje przyczyny krwawień i nadkrzepliwości związanych z niedoborami i zaburzeniami funkcji czynników krzepnięcia, w tym:
– niedoboru czynnika VIII (hemofilia A);
– niedoboru czynnika IX (hemofilia B);
– niedoboru czynnika XI (hemofialia C);
– wtórnego niedoboru czynnika VIII (choroby von Willebranda).
APTT jest wykorzystywany w przesiewowej diagnostyce obecności antykoagulantu toczniowego (przedłużony czas APTT in vitro) i zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC).
Uwaga, pamiętajmy, żeby do badania zgłosić się rano (w godz. 7-10), na czczo – dwanaście godzin od ostatniego posiłku. Nie można też pić alkoholu (przynajmniej dobę). Zaleca się przed pobraniem próbki wypić wodę i unikać wysiłku fizycznego.
Badania powiązane – jako badanie drugiego kroku sugeruje się pakiet antykoncepcja hormonalna – w trakcie stosowania.
Wyniki badań należy zawsze konsultować z lekarzem.